Asystent rodziny może zostać przydzielony rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Decyzję o skierowaniu do rodziny asystenta podejmuje kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej na podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez pracownika socjalnego.
Asystent rodziny współpracuje z rodziną za jej zgodą i przy jej aktywnym udziale. Zadaniem asystenta rodziny jest sprawić, aby rodzina osiągnęła podstawowy poziom stabilności życiowej, umożliwiający jej wychowywanie dzieci. Rola asystenta rodziny polega na doradzaniu, motywowaniu, udzielaniu wsparcia w realizacji wyznaczonych, realnych celów.
Asystent rodziny pomaga nie tylko w problemach wychowawczych, ale również w codziennych sprawach. Asystent współpracuje z rodziną także w sytuacji czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną.
Podejmując wspólne działania z rodziną asystent rodziny:
- pomaga odnaleźć mocne strony rodziny i wykorzystać posiadane zasoby,
- motywuje do podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz pomaga w poszukiwaniu i utrzymaniu pracy,
- doradza jak opiekować się i wychowywać dzieci, aby czuły się szczęśliwe, szanowały rodziców i wykonywały ich polecenia,
- podpowiada jak organizować dzień, jak znaleźć sposoby na wspólne spędzanie wolnego czasu,
- pokazuje jak sprawnie wykonywać obowiązki domowe,
- doradza jak gospodarować pieniędzmi,
- informuje o sposobie działania urzędów, instytucji wspierających rodzinę i dziecko,
- udziela wyjaśnień jak wypełniać dokumentację i załatwiać sprawy urzędowe,
- służy pomocą i wsparciem w kontaktach z pracownikami szkoły, przedszkola, poradni, sądów, policji i innych instytucji,
- chroni dzieci przed niebezpiecznymi zachowaniami dorosłych.
Asystent rodziny spotyka się z rodziną w jej domu. Może też towarzyszyć jej członkom podczas wizyt w instytucjach.
Osoby zainteresowane wsparciem asystenta rodziny powinny zwrócić się o pomoc do swojego pracownika socjalnego.
Poszczególne zadania asystenta rodziny określa ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 15 do zadań asystenta rodziny należy w szczególności:
- opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym;
- opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
- udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
- udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;
- udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;
- udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;
- wspieranie aktywności społecznej rodzin;
- motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
- udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
- motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
- udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
- podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
- prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
- prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
- dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i przekazywanie tej oceny podmiotowi, o którym mowa w art. 17 ust. 1;
- monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
- sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;
- współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
- współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.
